maandoverzicht september 2021
September begon waar augustus ophield. Van de hausse aan strandingen op de oostelijke Waddeneilanden, die rond 23 augustus was begonnen, kregen we begin september nog het staartje mee. Op 1 september zijn nog 19 meldingen ontvangen, op 2 september 20 en op 4 september 9. Dit waren vrijwel alle 'nieuwe oude' kadavers, met andere woorden dieren die op die dag zijn gemeld, maar al lang dood waren, net als tijdens de piek van de strandingen op 28-30 augustus (zie figuur 2 in het maandoverzicht van augustus). Daarna was het 'terug naar normaal', met dagelijks 0 tot 5 kadavers tot het eind van de maand. Het totaal voor september 2021 komt uit op 104 bruinvissen. Uiteraard is dit ruim hoger dan het meerjarig gemiddelde van 63. Het is niet voor het eerst dat er in september zo veel bruinvissen zijn gestrand: in september 2011, 2012 en 2013 – daar zijn ze weer! – strandden respectievelijk 132, 108 en 99 dieren. Overigens waren de aantallen ook opvallend hoog in september 2014 met 84 en september 2018 met 79. Recente uitbijters naar beneden in de reeks waren september 2020 met 41 en september 2015 met 43.
In het hele land ten zuiden van Texel zijn lage aantallen gestrand: in het Deltagebied maar 11 (waarvan 3 in de Westerschelde en 1 in de Oosterschelde), in Zuid-Holland 5, in Noord-Holland 5 en in het Waddengebied de overige 83. Van deze 83 lagen er 10 op Texel, 10 op Vlieland, 3 op Richel, 1 op Griend, 10 op Terschelling, 28 op Ameland, 7 op Engelsmanplaat, 6 op Schiermonnikoog, 1 op Rottumeroog, 1 aan de oostzijde van Den Helder en 6 aan de Friese wadkust. Opvallend is dat er op Rottumerplaat, dat in september wel is bezocht, geen dode bruinvissen meer zijn gemeld. In september dit jaar zijn geen andere walvissoorten gemeld, met uitzondering van het bekende kadaver van de dwergvinvis op Rottumerplaat, die daar op 25 november 2020 is gevonden.
Dat de meldingen na 4 september ophielden is niet verwonderlijk als we kijken naar de windrichting: die was op 31 augustus nog noordelijk, maar draaide op 1 september naar zuidelijke richtingen (met uitzondering van 3 september, toen er nog eventjes een zwak noordelijk briesje stond) en bleef daar vervolgens de rest van de maand. Kadavers die eventueel nog in de buurt van de Waddenkust dobberden, zijn daarom misschien wel weer zeewaarts geblazen. Tot het eind van de maand zijn er nog bruinvissen gemeld die qua uiterlijk (groot, rot) en sekse (vrouw) pasten in de massastrandingen, maar het is niet in alle gevallen duidelijk of er nog nieuw aangespoelde dieren bij waren, of dat het om bijvoorbeeld lokaal door het water verplaatste kadavers ging. Bijgeleverde foto's waren vaak behulpzaam bij het bepalen hiervan. Zoals ook al in augustus was geconstateerd, was de seksesamenstelling scheef, maar andersom dan normaal: nu was 65% vrouw, normaal gesproken is dat in september 42%.
Inmiddels zijn 22 bruinviskadavers afkomstig van de Waddeneilanden en behorend bij deze massastranding onderzocht in Utrecht. Er is weefsel op kweek gezet voor onderzoek naar ziekteverwekkers. Omdat dat, en de interpretatie ervan, nog enige tijd kan duren, is het nog niet duidelijk wanneer de resultaten bekend worden gemaakt.