Was het aantal van november weer gezakt ten opzichte van voorgaande periode, in december was het opnieuw hoger dan ooit in deze maand: tot nog toe zijn er maar liefst 55 strandingen gemeld, maar het noorden van het land is nog onvolledig. Tot heden waren 2009 met 41 en 2008 met 37 de toppers, maar dat is nu dus ruimschoots overschreden. Het gemiddelde over de decembermaanden in 2005-2010 ligt op 25, met als uitschieters naar beneden 2007 met slechts 6 en 2010 met 14.

De vondsten waren als volgt over de kust verdeeld: Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden 12, vastelandskust van Zuid- en Noord-Holland 11 en de Waddenzee maar liefst 32. Uit het Waddengebied zijn er 6 van Texel, 1 van Vlieland, 9 van Terschelling, 10 van Ameland, 5 van Schiermonnikoog en 1 van de vastelandskust van Friesland. Het aantal meldingen van Texel lijkt niet al te zeer af te wijken van het gebruikelijke beeld, maar die van de eilanden ten oosten daarvan zijn uitzonderlijk. In hoeverre dat samenhangt met telinspanning is onduidelijk, maar een systematische telling van dode vogels over slechts enkele kilometers strand door Jacob de Vries op Terschelling leverde maar liefst vijf bruinviskadavers op, hetgeen doet vermoeden dat grondig afschuimen van de vloed- en stormlijn meer kan opleveren.

Er zijn deze maand twee bruinvissen levend gestrand (Texel en Vlieland). Daarnaast strandde er een levende witsnuitdolfijn, op 4 december bij Den Helder. Deze was flink verzwakt en is op 5 december overleden.

Ongekend, een aantal strandingen onder de 50, dat hadden we al sinds juni niet meer meegemaakt. Er zijn in november 22 strandingen gemeld, zelfs iets minder dan gemiddeld (van 2005-2010 was dat 26 exemplaren). Bijzonder was een aan de grond gelopen nog levende potvis van zo'n veertien meter op de Hinderplaten, voor de kust bij Voorne op 3 november. Het dier was, zoals vrijwel altijd bij potvissen voor onze kust, sterk verzwakt. Desondanks hebben goed bedoelende lieden hem weer losgesjord met het opkomende tij en naar zee gedirigeerd. Of deze potvis dezelfde is die is gestrand op Pellworm in Duitsland op 15 november, zoals wel wordt beweerd in de media, is zeker niet bewezen. Van het dier bij Stellendam zijn alleen foto's gemaakt terwijl hij in het water lag (en dat kon ook niet anders). Je ziet dus vrijwel uitsluitend een stukje rug. Details, zoals parasieten, littekens, de rugvin of de staartrand, zijn niet te zien en een goede vergelijking is daarom niet mogelijk. Potvissen zijn kuddedieren. Het is net zo goed mogelijk dat er begin november in de zuidelijke Noordzee meerdere potvissen verdwaald zijn, die elkaar vervolgens zijn kwijtgeraakt en (deels?) over een groter gebied zijn gestrand, ofwel de noordelijke of zuidelijke uitweg hebben gevonden.

De overige 21 meldingen betroffen bruinvissen. Hiervan zijn er 6 gemeld van de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden, 5 tussen Hoek van Holland - IJmuiden, 5 tussen IJmuiden - Den Helder, slechts 1 op Texel en (tot nog toe) 5 in de de overige Waddenzee, waarvan 1 bij Den Oever. Er zijn in november geen levende bruinvissen gevonden.

Zoals te verwachten was - en ook wel gehoopt werd - lag het aantal bruinvisstrandingen in september aanzienlijk lager dan in augustus: de massastranding kwam tot een eind. In totaal zijn tot op heden 112 bruinvissen gemeld, maar meldingen uit het noorden van het land zijn nog incompleet. Het septembergemiddelde over 2005-2010 ligt op 33, dus net als in augustus was ook in september 2011 het aantal meldingen bijna vier keer hoger. Van de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden zijn dit keer 33 bruinvissen gemeld, Hoek van Holland tot IJmuiden 20, IJmuiden tot Den Helder 32, Texel 20 en de overige Waddenzee tezamen (tot nog toe) 7, waarvan 1 van de Friese vastelandskust. Andere walvisachtigen zijn niet gemeld.

Figuur 1. Relatie tussen het aantal gestrande bruinvissen per dag in september 2011 (blauwe staven, linker y-as) en de gemiddelde windsnelheid (meter per seconde, rode lijn, rechter y-as). Bron voor windsnelheid: Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut KNMI.

De maand begon rustig, met vrijwel dagelijkse maar slechts enkele meldingen tot en met de zesde, waarna het losbarstte op 7 september met 13 bruinvissen en 8 september met een ongelooflijke 23 meldingen! (Ter vergelijking: topdagen in voorgaande maanden waren 14 exemplaren op 14 juli en 20 exemplaren op 29 augustus.) Daarna zijn er niet meer dan 8 per dag gemeld, maar het duurde tot na 22 september voordat de meldingen werkelijk terugliepen. Opnieuw was er een duidelijke relatie met de windkracht (figuur 1): nadat vanaf 5 september de wind tot kracht 6B en meer was toegenomen, strandden er direct meer bruinvissen. Latere pieken in windkracht leverden veel minder strandingen op. Het is, zoals al eerder opgemerkt, natuurlijk duidelijk dat de windsnelheid geen verklaring is voor de sterfte, maar het zorgt ervoor zorgt dat reeds dode dieren ook werkelijk aan land worden gebracht.

Op grond van lengteopgaven van de vinders lijkt het erop dat de septembergolf inderdaad een voortzetting was van die eerder in de zomer, met wederom een overmaat aan onvolwassen dieren van 101-120 cm lang (bijna 50%; van 61% is een lengteopgave gedaan). Het aantal neonaten verschilde niet van dat in augustus (11 versus 10%), maar de sekseverhouding was minder scheef (66% man in augustus, 56% man in september).

Figuur 2. Aandeel bruinvissen van de Zuid-Hollandse/Zeeuwse eilanden (rechts, blauw) en de vastelandskust van Zuid-Holland (linksonder, rood) en Noord-Holland (linksboven, groen) in september 2011 (taart links) vergeleken met september 2005-2010 (taart rechts).

De bruinvissen leken de Delta nu voorbijgedreven: is het eilandenrijk normaal gesproken goed voor 58% van de strandingen in september (gemiddeld over 2005-2010), nu kwam slechts 40% daarvandaan (figuur 2). De Zuid-Hollandse kust was procentueel niet anders dan anders (23 versus 23%) en dus is duidelijk dat dit keer de Noord-Hollandse kust zwaar getroffen was (37% versus 18%). Deze trend was ook op Texel goed te merken (niet in de figuur opgenomen): normaal strandt daar in september 11% van het landelijke totaal, dit jaar was het 18. Hoeveel bruinvissen zijn Nederland voorbijgedreven?

Het grote aantal strandingen in juli van dit jaar bleek achteraf slechts een opmaat voor augustus, waarin we meer strandingen hebben meegemaakt dan ooit (althans, sinds de bruinvissen worden geteld). Het voorlopige totaal is uitgekomen op 184, waarbij moet worden opgemerkt dat de strandingen uit het noorden van het land deels nog niet zijn ontvangen. Normaal gesproken is augustus de maand met de meeste strandingen en het het gemiddelde over de periode 2005-2010 bedroeg iets meer dan 56. Augustus 2011 gaf dus bijna vier keer zoveel strandingen te zien! Feitelijk kwamen alle strandingen op het conto van de bruinvis, want er is slechts één andere walvisachtige aangespoeld: de gewone vinvis van 30 augustus te Rotterdam (zie bericht hieronder). Hoewel voor juli is aangetoond dat er bij aanlandige wind meer bruinvissen stranden dan bij wind uit andere hoek (zie het maandoverzicht van juli, onder), is windrichting alleen natuurlijk geen verklaring voor sterfte. Voor augustus is de relatie met wind vooralsnog niet nageplozen, maar ook afgezien van de heersende windrichting is wel duidelijk dat er iets bijzonders aan de hand is (geweest). De Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden inclusief de Maasvlakte waren dit keer goed voor 66 bruinvissen, Zuid-Holland tot en met IJmuiden 50, Noord-Holland (exclusief Texel) 33 en het gehele Waddengebied eveneens 35 (waarvan 20 op Texel, 3 op Vlieland, 3 op Terschelling, 6 op Ameland, 2 op Rottumeroog en 1 bij Kornwerderzand). Dagen met erg veel bruinvissen waren 9 en 17 augustus, beide met 13, maar 29 augustus spande de kroon met 20 exemplaren. Op die 29e spoelden op een stuk strand van slechts twintig kilometer, tussen Wassenaar en Noordwijk, maar liefst 8 bruinvissen aan.

Aantal gestrande bruinvissen in augustus 2011 per lengteklasse.

Van 127 bruinvissen is een lengte opgegeven (71%, gemeten/geschat). Exemplaren onder 90 centimeter kunnen als jong van dit jaar worden beschouwd. Het aandeel jongen van dit jaar dat in augustus is gevonden betrof ongeveer 10% (13 exemplaren), aanzienlijk minder dan de 41% in juli. Dit is ook wat je verwacht: de meeste sterfte vlak na de geboorte, dus in juni-juli. De jongen van dit jaar die in augustus zijn doodgegaan verklaren dus niet de opmerkelijke sterftegolf. Ongeveer de helft van de slachtoffers was 101-120 centimeter lang (zie figuur).

Aandeel bruinvissen van de Zuid-Hollandse/Zeeuwse eilanden (rechts, blauw) en de vastelandskust van Zuid-Holland (linksonder, rood) en Noord-Holland (linksboven, groen) in augustus 2011 vergeleken met augustus 2005-2010.

Aanvankelijk bestond de indruk dat met name het Deltagebied werd gebombardeerd door dode bruinvissen. Toch verschilt het percentage daar aangespoelde dieren niet wezenlijk van de augustustotalen gesommeerd over de jaren 2005-2010 (37% versus 32%). Laten we het Waddengebied weg, dan lijkt het aandeel in Zuidwest-Nederland aangespoelde bruinvissen in augustus 2011 zelfs nog meer op het gesommeerde aandeel over die jaren (45% versus 47%). Het verschil zit 'm meer in het aandeel in Zuid- en Noord-Holland aangespoelde exemplaren: over 2005-2010 leken die twee provincies sterk op elkaar (28% versus 25%), maar in 2011 was het verschil veel groter (33% in Zuid-Holland, 22% in Noord-Holland). Dat, samen met de overwegend zuidwestelijke stroming in augustus, doet dan ook sterk vermoeden dat de dodebruinvisgolf, die aanvankelijk inderdaad het zuidwesten van het land teisterde, uit zuidwestelijke richting (Kanaal) afkomstig is. Enkele tientallen bruinvissen die tot nog toe in Utrecht zijn onderzocht, hadden uitgebreide onderhuidse kneuzingen. De oorzaak daarvan is vooralsnog onduidelijk. Er is geen verschil in de sekseverdeling tussen de jaren (steeds iets meer mannetjes - ongeveer 65%), dus van de populatie zijn beide seksen even zwaar getroffen.

Op 5 augustus 2011 spoelde er een nieuwe dolfijnsoort aan voor Nederland: een Frasers dolfijn. De precieze plek: Lac Bay, Sorobon, zuidoostpunt van Bonaire! (zie http://bes.observado.org/waarneming/view/56164250 voor de exacte locatie). Omdat Bonaire, samen met Saba en Sint Eustatius, sinds 2010 een bijzondere gemeente van Nederland is, maakt de fauna van dat eiland dus onderdeel uit van Nederland (zie ook Hoetjes 2010 voor meer informatie over de fauna van onze overzeese gebieden, hoewel de walvissen er in dit hoofdstuk wel heel bekaaid af komen). Zonder meer een van de spectaculairste vondsten van de afgelopen tijd.

Frasers dolfijn Lagenodelphis hosei is een bijzondere dolfijn. Hij is pas in 1956 als nieuwe soort voor de wetenschap beschreven door F.C. Fraser aan de hand van een skelet dat door Charles Hose verzameld was. De dolfijn, afkomstig van de kust van Serawak, was rot en aangevreten toen Hose hem vond. Omdat het nabij de monding van de Lutongrivier was gevonden, en de kleuren niet meer herkenbaar waren, ging men ervan uit dat het om de lokale Indo-Pacific humpback dolphin Sousa chinensis ging. Ondanks dat was het skelet opgeborgen met het label White Porpoise?Lagenorhynchus sp., wat aangeeft dat Hose niet zeker was van de determinatie. Het duurde dus tot 1956 tot Fraser erachter kwam dat het werkelijk een nieuwe soort betrof. Hij beschreef hem in een nieuw geslacht, Lagenodelphis, een samenvoegsel van Lagenorhynchus en Delphinus, omdat hij meende dat de soort hiermee verwant was en misschien ook wel een beetje omdat hij niet zeker wist of de nieuwe soort geen hybride was. De soortnaam hosei verwijst natuurlijk naar de vinder van het dier. De verschillen zijn vooral in de bouw van de schedel te vinden. Overigens is Frasers dolfijn, op grond van juist die schedelkenmerken, misschien wel nauwer verwant aan Stenella-soorten dan aan de vernoemde genera.

Na de beschrijving duurde het maar liefst tot 1971 tot Frasers dolfijn in het wild werd gezien, maar toen wel gelijk op drie wijd uiteenliggende locaties: Cocos eiland (Stille Oceaan, ter hoogte van Panama), Zuid-Afrika en Australië. Dit was spectaculair omdat nu voor het eerst de uiterlijke kenmerken vastgesteld konden worden van een grote zoogdiersoort die tot dan toe onopgemerkt over blijkbaar de hele wereld had kunnen rondzwemmen. Inmiddels weten we dat deze dolfijn inderdaad een zogenaamde pan-tropische verspreiding heeft: hij komt in de tropen voor in alle oceanen en is bovendien niet heel zeldzaam. Dat er zo weinig over bekend was (en is) komt omdat hij pelagisch leeft en dus maar zelden strandt. Voedselresten in magen van gestrande dieren suggereren dat hij op de rand van het continentaal plat op vis jaagt.

In Europa is Frasers dolfijn heel zeldzaam. De eerste Europese stranding van maar liefst elf individuen vond plaats op 29 mei 1984 in Frankrijk; later is de soort opnieuw gestrand in Frankrijk en Ierland. Massastrandingen zoals in Frankrijk komen echter mondiaal gezien maar heel weinig voor. Aan de Atlantische kant van Centraal-Amerika zijn Frasers dolfijnen bekend van zichtwaarnemingen en strandingen in onder andere de Kleine Antillen en Venezuela. Een stranding op Bonaire was dus niet geheel onverwacht. Toch is ook in het Caribisch gebied de soort niet algemeen, want tijdens observaties op zee worden vooral veel andere dolfijnsoorten waargenomen. Nog altijd zijn er wereldwijd in totaal niet meer dan enkele tientallen skeletten in musea beschikbaar voor onderzoek, waarmee deze soort een van de slechtst bekende dolfijnsoorten blijft.

De totale lengte van een dolfijn of walvis wordt niet gemeten zoals de mensen op de foto het doen: het moet in een rechte lijn gebeuren van snuitpunt tot inkeping in de staartvin (in het midden). Het is bij een dier op het strand het handigst om twee hulplijnen te trekken, een vanaf de snuitpunt, de andere vanaf de inkeping in de staart, en dan de afstand tussen deze lijnen te meten.

De Frasers dolfijn van Bonaire, een vrouwtje, is te determineren aan de hand van lengte (gemeten 256 cm, maar dat is waarschijnlijk iets overschat, omdat de bolling van de rug is meegenomen), grijze rug en rozige onderzijde, met daartussen een zwarte lengtestreep van snuit tot staart met een lichte streep erboven (dit laatste is op de foto's moeilijk te zien, misschien omdat het dier al wat verkleurd is). Andere kenmerken zijn een opvallend kleine driehoekige rugvin, korte flippers en korte snuit. De dolfijn is op de bodem van Lac Bay aangetroffen in water van ongeveer drie meter diep en zo'n driehonderd meter uit de kant. Hij is aan wal gebracht door surfers en daar gemeten en onderzocht door medewerkers van STINAPA Bonaire. Er waren uitwendig geen tekenen die op de doodsoorzaak zouden kunnen wijzen: keel en blaasgat waren schoon en afgezien van een klein cookie-cutter-sharkwondje waren er geen verwondingen. Tussen de tanden zaten restjes garnalen; mogelijk is dit afwijkend voedsel voor deze viseter. De garnalen zijn verzameld voor onderzoek. Door omstandigheden kon het kadaver helaas niet geborgen worden en na monstername van lever, alvleesklier, longen, blubber en nog levende maagparasieten is het weer in de baai gedumpt. Hopelijk spoelt de schoongerotte schedel ooit nog aan en kan die alsnog worden verzameld om te worden opgenomen in een wetenschappelijke collectie.

Op de onderste twee foto's zijn verwondingen te zien, aangebracht door een cookie-cutter shark Isistius brasiliensis(links),een klein haaitje dat in tropische wateren leeft en ronde happen uit grotere dieren neemt, en een litteken van een pijlinktvis (rechts).

Ik wil Elsmarie Beukenboom, Jaime Bolanos, Dolfi Debrot, Ramon de Leon, Fernando Simal, Gerard van Buurt en Hans Verdaat bedanken voor de informatie over de stranding op Bonaire. Alle foto's zijn gemaakt door Gerard van Buurt.

Enkele referenties:

Fraser F.C. 1956. A New Sarawak Dolphin. The Sarawak Museum Journal 7: 478-503.

Hoetjes P.C. 2010. Biodiversiteit in de overzeese gebiedsdelen. In: Noordijk J., R.M.J.C. Kleukers, E.J. van Nieukerken & A.J. van Loon (red.). De Nederlandse biodiversiteit. Nederlandse Fauna 10. Naturalis & EIS-Nederland, Leiden.

Perrin W.F., P.B. Best, W.H. Dawbin, K.C. Balcomb, R. Gambell & G.J.P. Ross 1973. Rediscovery of Frasers DolphinLagenodelphis hosei. Nature 241: 345-350.

In juni zijn 37 dode bruinvissen gemeld, duidelijk meer dan vorig jaar (toen 32) en ook meer dan het gemiddelde sinds 2005 (31). Juni 2006 leverde natuurlijk de meeste meldingen (48), gevolgd door juni 2009 (44). Dit jaar staat derde in de rij en doet daar dus niet eens zo veel voor onder. Van de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden (inclusief de Maasvlakte) kwamen 13 meldingen (waarvan 4 in de Westerschelde en 1 in de Oosterschelde), van de Hollandse kust eveneens 13 en van de Wadden 11, met van elk bewoond eiland minstens een exemplaar en bovendien 1 van Rottumeroog en 1 van Harlingen. De sterke toename ten opzichte van mei is vooral te wijten aan postnatale sterfte, want van alle exemplaren waarvan een lengte is ontvangen waren er maar liefst 17 kleiner dan een meter. Naast bruinvissen zijn er deze maand twee witsnuitdolfijnen gestrand, beide op 12 juni: een rot exemplaar bij Bloemendaal en een levende op Ameland. Deze laatste is opgevangen door SOS Dolfijn te Harderwijk en gaat in gezondheid langzaam vooruit .

De dode bultrug boven Ameland is niet aangetroffen. Vermoedelijk betreft het een drijver van een zandzuiger. Er is wel een bultrug aanwezig, die kennelijk pendelt tussen de noordelijke Waddeneilanden en het Marsdiep, tussen Texel en Den Helder, waar het dier nog op 16 juni is gefilmd. Er zijn goedbedoelende lieden die trachten de walvis naar dieper water te drijven. Dit moeten zij niet doen! Lees het bericht hierboven.

Evenals in andere jaren liet mei een nog lager aantal strandingen zien dan de maanden februari-april: slechts 24 kadavers zijn gemeld. Het is ook minder dan het langjarig gemiddelde, dat sinds 2005 op bijna 31 ligt. De meimaand met de meeste strandingen was uiteraard 'topjaar' 2006 (59), die met de minste 2008 (13); mei 2011 staat op de een-na laagste plaats in dit rijtje. De meeste vondsten zijn dit keer in het zuidwesten gedaan (12), op de Zuid- en Noordhollandse vastelandskust zijn 7 kadavers gevonden en in het Waddengebied 5. Daarbij moet wel worden aangetekend dat beide kadavers op het zelden bezochte Simonszand zeer oud en dus vermoedelijk ruim voor mei gestrand waren. Er zijn in mei geen levende of pasgeboren bruinvissen gevonden en ook geen andere soorten gemeld. 

In een samenwerkingsproject tussen de Franse overheid, het Institut du Milieu Aquatique en lokale vissers zullen vanaf heden in Noordwest-Frankrijk in netten verdronken bruinvissen en zeehonden worden gemerkt met een geel merkteken en weer overboord gezet. Hoewel ver weg, bestaat er een kans dat ze in Nederland stranden. Het is ons niet bekend waar het merkteken wordt aangebracht, en mogelijk verschilt dit ook per visser, maar het is ongetwijfeld of rugvin, of flippers of staartvin. Op het merkje staat een (Frans) telefoonnummer dat gebeld dient te worden, maar de melding kan ook bij walvisstrandingen.nl gedaan worden. Wij geven dan de melding door en zullen te zijner tijd de details via onze website bekend maken.

In Nederland worden al sinds 1914 levende en dode walvissen op het strand genoteerd: A.B. van Deinse was de eerste die dit systematisch aanpakte. Sinds 1974 is het Rijksmuseum van Natuurlijke Historie, de voorganger van het huidige Naturalis, er bij betrokken en sinds 2006 zijn de meldingen on-line beschikbaar. Langlopende onderzoeken zijn belangrijk om inzicht te krijgen in immer veranderende processen in de natuur. Het heetste moderne hangijzer is natuurlijk de klimaatverandering, waardoor niet alleen plant- en diersoorten hun verspreidingsgebied uitbreiden of inkrimpen, maar waardoor ook soorten in moeilijkheden kunnen komen. Bescherming is dan van groot belang om zon soort te behouden voor het nageslacht, of een tijdelijke uitweg te bieden.

Nederland is niet het enige Europese land dat gestrande walvisachtigen noteert. Sterker nog, het gebeurt in vrijwel alle Europese landen, hoewel de meeste andere landen zijn hiermee gestart rond 1990. Het ligt voor de hand dat er ook s over de grens gekeken wordt, want als je de Nederlandse strandingen beschouwt komen er talloze vragen opborrelen: vinden ze in het buitenland ook zo veel bruinvissen? Zijn ze daar ook zo sterk toegenomen sinds de jaren 1990? Stranden daar nu ook minder witsnuitdolfijnen dan tien jaar geleden?

De vondst van de gewone spitssnuitdolfijn in Engeland in juli 2010, die vier dagen ervoor in Egmond aan Zee strandde, geeft aan dat buitenlandse contacten op z'n minst handig zijn om dit soort puzzels op te lossen. De overheid heeft er natuurlijk ook belang bij, want die is verantwoordelijk voor een adequate bescherming van zeezoogdieren.

Op 19 maart van dit jaar vond er, voorafgaand aan het Europese walvissencongres in Cadíz, Spanje, een workshop plaats over internationale samenwerking op het gebied van walvisstrandingen (zie http://www.circe.info/index.php?option=com_content&view=article&id=222&Itemid=237&lang=es#6). Vanuit Naturalis waren Berry van der Hoorn en Guido Keijl aanwezig. Er zijn presentaties gehouden door negen verschillende landen (waaronder Nederland) en er is nagedacht over hoe alle strandingen in Europa op een toegankelijke manier op internet getoond zouden kunnen worden. Nederland loopt voorop met een actuele website waarop strandingen en fotos al in de week van melding worden gepresenteerd. Er komt geen internationale database; elk land zal zijn eigen gegevens blijven bijhouden, maar deze zullen op een internationale website worden samengevoegd. Omdat het vanwege de niet gestandaardiseerde inhoud geen sinecure is om al die bestanden aan elkaar te knopen, zal de techniek de komende tijd verder worden uitgewerkt.

Op moment van schrijven van dit stukje is de walvisconferentie nog bezig, dus meer dan dit kunnen we nu nog niet melden, maar het ziet er naar uit dat er al binnen enkele maanden meer nieuws te melden valt en we zullen proberen walvisminnend Nederland via deze website op de hoogte te houden.

Op woensdag 23 februari, omstreeks 10.45uur, ontdekte Katwijker Kees Kuijt tijdens een strandwandeling met zijn hond dat er een bruinvis vast zat in een staandwantnet. Dit net is afkomstig van een lokale visser. De bruinvis vocht zichtbaar voor haar leven en dreigde te verdrinken. Direct werd Leen van Duijn van de Katwijkse EHBZ gewaarschuwd. Enkele minuten later was van Duijn ter plaatse. Hij besloot om de KNRM te laten alarmeren om het in nood zijnde dier door KNRM'ers in overlevingspakken te benaderen en te bevrijden.

Van Duijn: 'Net voorbij de eerste zandbank, ter hoogte van strandpaviljoen Het Wantveld, zat de bruinvis verstrikt in een staandwantnet. De bruinvis had zich helemaal in het net gedraaid en kwam al kantelend boven om lucht te happen. Net voordat de KNRM ter plaatse kwam, besloot ik om gekleed in een waadpak de bruinvis te benaderen. Na enig geworstel slaagde ik erin de bruinvis te bevrijden. Vermoedelijk heeft de jonge bruinvis al uren lang happend naar lucht vast gezeten in het net, alvorens Kuijt de dolfijn opmerkte. Als Kuijt niet gebeld had, dan had deze bruinvis het naar alle waarschijnlijkheid niet overleefd.'

Collega EHBZ'ers uit Noordwijk kwamen ook ter plaatse om de nodige assistentie te verlenen. De bruinvis werd vervolgens overgebracht naar het boothuis van de KNRM en voortdurend nat gehouden. Korte tijd later arriveerde het reeds gealarmeerde Stichting SOS Dolfijn van het Dolfinarium uit Harderwijk. Medewerkers gaven injecties om de bruinvis op te peppen. Vervolgens werd de bruinvis in de dolfijnambulance naar Harderwijk gebracht. De bruinvis wordt momenteel in een waterbassin begeleid, zodat ze niet verdrinkt. Deze begeleiding kan enkele uren, maar ook dagen aanhouden.

Volgens SOS Dolfijn ging het om een vrouwtje. Ze heeft de naam Keesje gekregen, is 1,11 m lang en weegt 23,2 kg. Het is de vierde keer in vijf dagen dat SOS Dolfijn uitrukt voor een bruinvis in nood. Met zo veel dieren in het opvangcentrum is de werkdruk voor de medewerkers en vrijwilligers van SOS Dolfijn groot. Het gebeurde voor het laatst in 2006 dat er in februari zoveel meldingen kwamen.

Van Keesje wordt op dit moment de gezondheid onderzocht. 'We controleren bij binnenkomst altijd direct het bloed', aldus Jolanda Meerbeek, hoofd van het opvangcentrum van SOS Dolfijn. 'Dit dier heeft geluk gehad dat mensen het op tijd uit het net konden halen. We weten ook dat het anders had kunnen aflopen. Wanneer een bruinvis in een net verstrikt raakt is de kans op verdrinking erg groot. Een bruinvis moet namelijk aan de oppervlakte komen om adem te halen.'

Arie van Dijk (tekst en foto)